حق انتفاع وتفاوتش با مالکیت منافع
- شنبه, ۲۹ آبان ۱۳۹۵، ۰۹:۵۹ ق.ظ
- ۰ نظر
حق انتفاع به معنای خاص به سه قسم است:
الف) عُمری: که به موجب قراردادی حق استفاده از ملک به مدت عمر خود مالک یا عمر منتفع یا شخص دیگری به منتفع واگذار شده باشد. چون مدت واگذاری و قرارداد به مدت عمر مالک یا طرف قرارداد یا شخص دیگری بیرون از قرارداد است، به این قرارداد، عمری گفته میشود.09127045177
ب) رُقبی: اگر مدت حق انتفاع معین باشد، به این حق انتفاع رقبی گفته میشود.
ج) سُکنی: اگر حق انتفاع در مورد سکونت در مسکنی باشد، حق سکنی نامیده میشود. این حق ممکن است به مدت عمر مالک یا منتفع یا شخص ثالث یا به مدتی معین باشد.
حبس مطلق
اگر حق انتفاع به طور مطلق و بدون قید مدت به کسی داده شود، آن را حبس مطلق میگویند و این حق تا فوت مالک خواهد بود؛ مگر این که مالک قبل از فوت خود رجوع کند.
بنابراین در این نوع از حق انتفاع برخلاف اقسام دیگر، مالک حق رجوع دارد و همواره میتواند قرارداد حق انتفاع را بر هم بزند. در اصطلاح گفته میشود که حبس مطلق عقد جایز است و طرفین هر وقت که مایل باشند، میتوانند آن را بر هم بزنند.
حبس مؤبّد
قرارداد حق انتفاع به طور نامحدود و همیشگی است و اگر به امور عامالمنفعه و خیریه اختصاص داده شده باشد، تابع احکام وقف خواهد بود.
شرایط حق انتفاع
الف) حق انتفاع با عقد و قرارداد ایجاد میشود.
ب) موضوع حق انتفاع باید مالی باشد که استفاده از آن موجب از بین رفتن خود مال و عین آن نباشد.
ج) دارنده حق انتفاع (منتفع) باید در حین و زمان عقد موجود باشد.
د) در حق انتفاع، قبض و تسلط منتفع بر مال مورد انتفاع شرط صحت عقد است.
تفاوت مالکیت منافع و حق انتفاع
بین مالکیت منافع و حق انتفاع شباهت زیادی وجود دارد اما از نظر ماهوی و عملی نباید آن دو را یکسان شمرد.
بر اساس ماده ۴۰ قانون مدنی، «حق انتفاع عبارت از حقی است که به موجب آن شخص میتواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد، استفاده کند.»
در مالکیت منافع، ذرههای منفعت در ملک صاحب آن به وجود میآید اما در حق انتفاع، منفعت به مالک عین تعلق دارد و در ملک او هم به وجود میآید و صاحب حق فقط میتواند از آن متنفع شود.
به عنوان مثال، در اجاره، مستاجر در اثر عقد، مالک منافع عین مستاجره میشود و بر طبق قاعده میتواند آن را به دیگری منتقل کند اما در حق سکنی، صاحب حق مالک منافع نیست تا حق تصرف در آن را داشته باشد و به همین جهت، اجاره ملکی که موضوع حق انتفاع قرار گرفته، از طرف صاحب حق نیز درست نیست، مگر اینکه مقصود از اجاره واگذاری اصل حق باشد.
به بیان دیگر مالکیت منفعت، حقی کامل است که امتیازهای مالکیت را دارد؛ در حالی که حق انتفاع به آن حد کمال نرسیده و صاحب آن تنها از حق استعمال و انتفاع بهرهمند است.
فرض کنیم باغی برای مدت دو سال به اجاره داده شود. در این مدت مستاجر مالک منافع باغ است و تمام ذرههای میوه در ملک او به وجود میآید؛ بنابراین در روزی که مدت اجاره پایان میپذیرد، آنچه از میوهها بر سر درختان باقی است، به او تعلق دارد و میتواند پس از مدت اجاره نیز آنها را بچیند اما اگر حق انتفاع از همین باغ به مدت دو سال به او واگذار شده بود، چون منتفع مالک منافع نمیشد، ذرههای میوه نیز در ملک او به وجود نمیآمد و به صاحب اصلی باغ تعلق داشت. جز اینکه او میتوانست طرف دو سال از آنها بهرهبرداری کند بنابراین در آخرین روز سال حق او نیز از بین میرفت و دیگر نمیتوانست میوه هایی را که هنوز بر درخت باقی است، بچیند.
ماده ۴۱
عُمری حق انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع و یا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد.ماده ۴۲
رُقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار میگردد.ماده ۴۳
اگر حق انتفاع عبارت از سکونت در مسکنی باشد سکنی یا حق سکنی نامیده میشود و این حق ممکن است به طریق عمری یا به طریق رقبی برقرار شود.ماده ۴۴
در صورتی که مالک برای حق انتفاع مدتی معین نکرده باشد حبس، مطلق بوده و حق مزبور تا فوت مالک خواهد بود مگر این که مالک قبل از فوت خود رجوع کند.ماده ۴۵
در موارد فوق حق انتفاع را فقط دربارهی شخص یا اشخاصی میتوان برقرار کرد که در حین ایجاد حق مزبور وجود داشته باشند ولی ممکن است حق انتفاع تبعاً برای کسانی هم که در حین عقد به وجود نیامدهاند برقرار شود و مادامی که صاحبان حق انتفاع موجود هستند حق مزبور باقی و بعد از انقراض آنها حق زایل میگردد.ماده ۴۶
حق انتفاع ممکن است فقط نسبت به مالی برقرار شود که استفاده از آن با بقای عین ممکن باشد اعم از این که مال مزبور منقول باشد یا غیرمنقول و مشاع باشد یا مفروز.ماده ۴۷
در حبس، اعم از عمری و غیره، قبض شرط صحت است.ماده ۴۸
منتفع باید از مالی که موضوع حق انتفاع است سوءاستفاده نکرده و در حفاظت آن تعدی یا تفریط ننماید.ماده ۴۹
مخارج لازمه برای نگاهداری مالی که موضوع انتفاع است بر عهدهی منتفع نیست مگر اینکه خلاف آن شرط باشد.ماده ۵۰
اگر مالی که موضوع حق انتفاع است، بدون تعدی یا تفریط منتفع، تلف شود، مشارالیه مسئول آن نخواهد بود.
ماده ۵۱
حق انتفاع در موارد ذیل زایل میشود:در صورت انقضا مدتدر صورت تلف شدن مالی که موضوع انتفاع است.ماده ۵۲
در موارد ذیل منتفع، ضامن تضررات مالک است:در صورتی که منتفع از مال موضوع انتفاع سوءاستفاده کند.در صورتی که شرایط مقرره از طرف مالک را رعایت ننماید و این عدم رعایت موجب خسارتی بر موضوع حق انتفاع باشد.ماده ۵۳
انتقال عین از طرف مالک به غیر، موجب بطلان حق انتفاع نمیشود، ولی اگر منتقلالیه، جاهل باشد که حق انتفاع متعلق به دیگری است، اختیار فسخ معامله را خواهد داشت. ماده ۵۴
سایر کیفیات انتفاع از مال دیگری به نحوی خواهد بود که مالک قرار داده یا عرف و عادت اقتضا بنماید
وکیل دادگستری:
https://telegram.me/lawyer1982
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
http://eslamabasian.blog.ir