قانون جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 1374

قانون جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 1374

ماده 1 ـ جهت تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور پاک ‌سازی و حفاظت هوا از آلودگی ها کلیه دستگاه ها و موسسات و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند مقررات و سیاستهای مقرر در این قانون را رعایت نمایند.

ماده 2 ـ اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی هوا را فراهم نماید ممنوع است‌. منظور از آلودگی‌هوا عبارت است از وجود و پخش یک یا چند آلوده کننده اعم از جامد ، مایع‌ ، گاز ، تشعشع پرتوزا و غیر پرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن را به طوری که زیان‌آور برای انسان و یا سایر موجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و ابنیه باشد تغییر دهد.

09127045177

ماده 3 ـ منابع آلوده‌ کننده هوا که تحت مقررات این قانون قرار دارند به سه دسته زیر طبقه‌ بندی‌ می‌شوند:

الف ـ وسایل نقلیه موتوری‌

ب ـ کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها

ج ـ منابع تجاری و خانگی و منابع متفرقه‌

فصل دوم ـ وسایل نقلیه موتوری‌

ماده 4 ـ استفاده از وسایل نقلیه موتوری که بیش از حد مجاز مقرر دود و آلوده ‌کننده‌ های دیگر واردهوای آزاد نمایند ممنوع است حد مجاز خروجی وسایل نقلیه موتوری توسط سازمان حفاظت ‌محیط زیست با همکاری وزارت صنایع تعیین و به تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست‌ می‌رسد.

ماده 5 ـ هر وسیله نقلیه موتوری که به کار گرفته می‌شود باید دارای گواهینامه مخصوص مبنی بر رعایت حد مجاز خروجی آلوده‌ کننده‌ های هوا باشد. دارندگان وسایل نقلیه موتوری مکلفند همه ‌ساله وسایل نقلیه خود را در مراکز مورد تایید سازمان حفاظت محیط زیست که توسط شهرداری ها ایجاد می‌گردد تحت آزمایش و معاینه قرار داده و گواهینامه مبنی بر رعایت حد مجاز آلودگی را دریافت نمایند. در غیر این صورت از تردد وسایل نقلیه فاقد گواهینامه مذکور به ترتیبی که درایین ‌نامه اجرایی این قانون تعیین می‌شود جلوگیری خواهد شد.

تبصره 1 ـ هزینه انجام آزمایش و معاینه وسایل نقلیه موتوری از دارندگان وسایل نقلیه مذکور طبق تعرفه ‌ای که توسط وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات ‌وزیران می‌رسد اخذ خواهد شد.

تبصره 2 ـ تاریخ شروع اجرای این ماده و تبصره‌های آن حداکثر یک سال پس از تصویب این قانون ‌تعیین می‌شود و سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری و سایر دستگاههای ذیربط موظفند ظرف مدت مذکور امکانات لازم جهت اجرای این ماده را فراهم کنند.

ماده 6 ـ شهرداریها ، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران‌ ، وزارتخانه ‌ها و سازمان های ذی ربط‌ موظفند نحوه تردد وسایل نقلیه موتوری و سیستم حمل و نقل شهری را به صورتی طراحی و سامان دهند که ضمن کاهش آلودگی هوا جوابگوی سفرهای روزانه شهری باشد.

تبصره ـ آیین ‌نامه اجرایی این ماده که در برگیرنده ساعات و محدوده مجاز تردد شهری‌ ، پیش ‌بینی استفاده مطلوب و بیشتر از وسایل نقلیه عمومی و امثال آن می‌باشد توسط وزارت کشور (شهرداری‌ ها) و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سازمان حفاظت محیط زیست و درصورت لزوم با همکاری سازمان‌ های ذی ربط تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ماده 7 ـ در مواقع اضطراری که به علت کیفیت خاص جوی‌ ، آلودگی هوای شهرها به حدی برسد که ‌به تشخیص وزارت بهداشت‌ ، درمان و آموزش پزشکی سلامت انسان و محیط زیست را شدیدا به‌ مخاطره بیندازد ، سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت کشور (شهرداریها و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران‌) ممنوعیت ها یا محدودیت های موقت زمانی‌ ، مکانی و نوعی را برای‌ منابع آلوده ‌کننده برقرار نموده و بلافاصله مراتب را از طریق رسانه‌ های همگانی به اطلاع عموم‌خواهد رسانید.

با برطرف شدن وضعیت اضطراری و کاهش آلودگی هوا ، سازمان نسبت به رفع ممنوعیت و محدودیت برقرار شده اقدام و مراتب را به نحو مقتضی به اطلاع عموم خواهد رسانید.

ماده 8 ـ ساخت و تولید و ورود وسایل نقلیه موتوری و همچنین موتور و سایر قطعات مرتبط با احتراق  وسایل نقلیه از قبیل کاربوراتور و فیلتر مستلزم رعایت استانداردهای حفاظت محیط زیست ‌می‌باشد.

ماده 9 ـ وزارت صنایع موظف است سیاست ها و برنامه‌ های تولیدی واحدها و شرکت های تابعه تولید وسایل نقلیه موتوری خود را به نحوی تنظیم نماید که اولا تولید وسایل نقلیه با موتورها و قطعات‌ غیراستاندارد صورت نپذیرد ثانیا در برنامه ‌ریزی ساخت خودرو برنامه تولید وسایل نقلیه و حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار دهد ثالثا طراحی و ساخت اتومبیل ها به نحوی صورت گیرد که‌ حتی المقدور امکان استفاده از گاز هم وجود داشته باشد.

ماده 10 ـ شماره‌گذاری هر نوع وسیله نقلیه موتوری مستلزم رعایت استانداردهای موضوع ماده 8 این قانون می‌باشد.

ماده 11 ـ استانداردهای موضوع مواد 8 و 9 این قانون توسط سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت صنایع‌ ، وزارت نفت و موسسات تحقیقاتی ذی صلاح تهیه و به تصویب هیات ‌وزیران خواهد رسید.

 

 فصل سوم ـ کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها

ماده 12 ـ احداث کارخانجات و کارگاههای جدید و توسعه و تغییر محل و یا خط تولید کارخانجات و کارگاه های موجود مستلزم رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حفاظت محیط زیست ‌می‌باشد.

ماده 13 ـ وزارتخانه ‌های صنایع‌ ، معادن و فلزات‌ ، کشاورزی و جهاد سازندگی هنگام صدور جواز تاسیس‌ ، رونوشتی از جواز تاسیس مربوط را به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال خواهندنمود.

دارندگان جواز تاسیس مذکور مکلفند محل استقرار واحدهای صنعتی و یا تولیدی خود را طبق‌ ضوابط استقرار موضوع ماده 12 این قانون تعیین نمایند.

صدور پروانه بهره‌برداری موکول به تایید محل استقرار با رعایت ضوابط موضوع ماده 12 فوق براساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست می‌باشد.

تبصره 1 ـ احداث نیروگاه ها ، پالایشگاه ها ، کارخانجات پتروشیمی‌ ، کارخانجات صنایع نظامی‌ ، فرودگاه ها و ترمینال‌ های بارگیری موکول به رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حفاظت محیط‌ زیست از لحاظ محل استقرار می‌باشد.

تبصره 2 ـ ضوابط و معیارهای موضوع مواد 12 و 13 توسط سازمان با مشارکت وزارتخانه‌ های‌مذکور در این ماده تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

تبصره 3 ـ سازمان حفاظت محیط زیست موظف است ضوابط و معیارهای زیست محیطی لازم را از طریق وزارتخانه ‌های ذی ربط به دارندگان جواز تاسیس اعلان نماید.

ماده 14 ـ فعالیت کارخانجات و کارگاه های جدیدی که ضوابط و معیارهای موضوع ماده 12 را رعایت ننمایند و همچنین فعالیت و بهره‌ برداری از کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه هایی که بیش ازحد مجاز موجبات آلودگی هوا را فراهم آورند ممنوع است‌.

ماده 15 ـ سازمان حفاظت محیط زیست کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه هایی که آلودگی آنها بیش ‌از حد مجاز استانداردهای محیط زیست باشد را مشخص نموده و مراتب را با تعیین نوع و میزان ‌آلودگی به صاحبان و یا مسوولان کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها ابلاغ خواهد کرد تا در مهلت ‌معینی که توسط سازمان با همکاری و مشارکت دستگاههای ذی ربط تعیین می‌شود نسبت به رفع ‌آلودگی یا تعطیل کار و فعالیت خود تا رفع آلودگی اقدام نمایند.

تبصره 1 ـ در صورتی که صاحب یا مسوول کارخانه و کارگاهی که موجبات آلودگی هوا را فراهم‌ می‌نماید با دلایل قابل قبول سازمان اثبات نماید که ظرف مهلت تعیین شده رفع آلودگی عملی‌ نمی‌باشد سازمان می‌تواند برای یک بار مهلت اضافی مناسب در مورد این گونه کارخانجات و کارگاهها قایل شود.

تبصره 2 ـ سازمان حفاظت محیط زیست موظف است استانداردهای هوای پاک و استانداردهای الوده ‌کننده‌ های حاصل از کارخانجات و کارگاهها که به هر طریق وارد هوای آزاد می‌گردند را برای هر منطقه و با توجه به کیفیت هوا و مناسبات زیست محیطی آن مناطق تهیه نموده و در اختیار متقاضیان و صاحبان کارخانجات و کارگاهها قرار دهد.

حد مجاز (استانداردهای محیط زیست‌) این ماده توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به‌ تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ماده 16 ـ در صورتی که صاحبان و مسوولان کارخانجات و کارگاهها و نیروگاه های آلوده‌ کننده‌ ظرف مهلت تعیین شده مبادرت به رفع آلودگی یا ممانعت از کار و فعالیت کارخانه و کارگاه مربوط‌ ننمایند ، در پایان مهلت مقرر به درخواست سازمان حفاظت محیط زیست و دستور مرجع قضایی‌ ذی ربط محل که بلافاصله توسط مأمورین انتظامی به مورد اجرا گذاشته می‌شود از کار و فعالیت‌ کارخانجات و کارگاههای آلوده‌کننده جلوگیری به عمل خواهد آمد.

ادامه کار یا فعالیت کارخانجات و کارگاهها و نیروگاههای مزبور منوط به صدور اجازه سازمان‌ حفاظت محیط زیست و یا رای دادگاه صلاحیتدار خواهد بود.

تبصره ـ در صورتی که صاحبان و مسوولان کارخانجات و کارگاهها و نیروگاههای آلوده‌کننده پس‌از ابلاغ سازمان حفاظت محیط زیست از فعالیت و ادامه کار کارخانجات و کارگاه های مربوط ‌ممانعت به عمل نیاورده و یا پس از تعطیل کارخانجات و کارگاههای مذکور رأسا و بدون کسب ‌اجازه از سازمان یا بدون صدور رای دادگاه صالحه‌ ، مبادرت به بازگشایی و ادامه فعالیت آنها بنمایند برحسب مورد به مجازاتهای مقرر در این قانون و سایر مقررات مربوط به عدم رعایت دستورات ‌مراجع قانونی و قضایی محکوم خواهند شد و چنانچه مدیران و مسوولان مذکور اداره و تصدی ‌کارخانجات و کارگاههای دولتی یا وابسته به دولت را بر عهده داشته باشند موضوع در هیات‌ های ‌رسیدگی به تخلفات اداری وزارتخانه یا دستگاه متبوع مدیر یا مسوول نیز مطرح و حکم مقتضی‌ صادر خواهد گردید.

ماده 17 ـ در مواقع اضطراری و یا شرایط جوی نامناسب‌ ، رییس سازمان حفاظت محیط زیست‌ می‌تواند کارخانجات و کارگاه هایی را که فعالیت آنها خطرات فوری در برداشته باشد با اخطار سریع‌ خواستار توقف فعالیت آنها گردد و در صورت استنکاف به حکم رییس دادگاه محل تا رفع موجبات‌ خطر تعطیل نماید.

ماده 18 ـ در مواردی که کاهش یا از بین بردن آلودگی ناشی از فعالیت کارخانجات و یا کارگاهها از طریق دیگر به جز انتقال یک یا برخی از آنها به نقاط مناسب امکان‌ پذیر نبوده و یا فعالیت ‌کارخانجات و کارگاه های مذکور در مناطق مسکونی سلامت ساکنان آن مناطق را به خطر بیندازد سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارتخانه ‌ها و دیگر دستگاه های دولتی ذی ربط طرح ‌انتقال کارخانجات و کارگاه های مذکور را به نقاط مناسب ( ترجیحا شهرک ها و قطبهای صنعتی‌ ) تهیه ‌و به هیات وزیران ارایه می‌نماید. دولت در صورت صلاحدید و موافقت حسب مورد اقدام خواهدنمود.

 ماده 19 ـ قطب ها و شهرک ها و مجتمع‌ های صنعتی و نیروگاهها و واحدهای تولیدی مکلفند حداقل‌10 درصد از فضای شهرک ها و یا مجموعه فضای تخصیص داده شده جهت احداث واحدهای ‌تولیدی و خدماتی را به ایجاد فضای سبز و مشجر و کشت درختان مناسب منطقه اختصاص دهند.

بهره‌برداری از واحدهای صنعتی و تولیدی مذکور منوط به رعایت این ماده و ایجاد فضای سبزمناسب می‌باشد. وزارتخانه ‌های صنعتی موظف به نظارت بر حسن اجرای این ماده می‌باشند.

ماده 20 ـ کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها و کوره‌ های آجرپزی و آهک ‌پزی موظف به استفاده از سوخت و سیستم های احتراقی مناسب قابل دسترسی به نحوی که موجبات کاهش آلودگی هوا رافراهم نماید هستند.

تبصره ـ وزارت نفت موظف است در برنامه‌ ریزی گازرسانی و سوخت ‌رسانی خود تامین سوخت ‌مناطق صنعتی و مراکز استقرار کارخانجات و کارگاه ها و کور ه‌های آجرپزی مجاور شهرهای بزرگ رادر اولویت قرار دهد.

ماده 21 ـ آیین ‌نامه اجرایی این فصل و همچنین ضوابط مربوط به محدودیت استقرار صنایع درمجاورت شهرها توسط سازمان حفاظت محیط زیست با مشارکت وزارتخانه‌ های ذی ربط تهیه و به‌ تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

 

  فصل چهارم ـ منابع تجاری‌ ، خانگی و منابع متفرقه‌

ماده 22 ـ پخش و انتشار هر نوع مواد آلوده‌ کننده هوا بیش از حد مجاز از منابع تجاری‌ ، خانگی ومتفرقه در هوای آزاد ممنوع است‌.

منابع تجاری‌ ، خانگی و متفرقه از جهت نوع و میزان آلودگی توسط سازمان حفاظت محیط زیست ‌مشخص و طبقه ‌بندی شده و حد مجاز موضوع این ماده توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه ‌و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ماده 23 ـ کلیه منابع آلوده کننده از قبیل حمامها ، نانواییها ، هتلها و رستورانها و غیره مکلفند ضمن ‌اتخاذ تدابیر لازم جهت جلوگیری از انتشار دود و دوده و سایر مواد آلوده کننده در هوای آزاد ، ازسوخت مناسب ترجیحا گاز شهری که موجب کاهش آلودگی هوا می‌شود استفاده نمایند.

وزارت نفت موظف است در برنامه سوخت ‌رسانی شهرهای بزرگ‌ ، تامین سوخت مناسب و گازرسانی منابع تجاری و واحدهای خدمات عمومی را در اولویت قرار دهد.

ماده 24 ـ سوزاندن و انباشتن زباله ‌های شهری و خانگی و هرگونه نخاله در معابر عمومی و فضای ‌باز ممنوع می‌باشد.

ماده 25 ـ وزارتین مسکن و شهرسازی و کشور موظفند هنگام تهیه طرحهای هادی و جامع و بهسازی شهرها به نحوی برنامه ‌ریزی نمایند که فصل جداگانه ‌ای از مطالعات طرح را به بررسی‌ مسایل زیست محیطی اختصاص دهند و به گونه‌ای که طراحی شهرها و شهرک ها و مجتمعهای‌ مسکونی از نظر فضای سبز و باز ، همجواری کاربری ها ، شبکه معابر و حمل و نقل‌ ، ضوابط تراکم‌ ساختمانی و غیره با معیارهای زیست محیطی مورد تایید سازمان متناسب باشد.

تبصره ـ نقشه‌ های شهرها ، شهرک های مسکونی‌ ، قطب ها و شهرک ها و مجتمعهای صنعتی‌ ، اداری‌ ،کشاورزی و غیره موکول به رعایت ضوابط و مقررات حفاظت محیط زیست می‌باشد.

ماده 26 – آیین ‌نامه اجرایی موضوع ماده 25 این قانون مشترکا توسط وزارت مسکن و شهرسازی‌ ، وزارت کشور و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

ماده 27 - ایجاد هرگونه آلودگی صوتی بیش از حد مجاز ممنوع می‌باشد.

آیین ‌نامه جلوگیری از آلودگی صوتی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و به تصویب هیات ‌وزیران خواهد رسید.

فصل پنجم ـ مجازاتها

ماده 28 ـ افرادی که با وسایل نقلیه موتوری آلوده کننده غیر مجاز تردد می‌نمایند و همچنین کسانی‌ که محدودیت ها و ممنوعیت های موضوع ماده 7 این قانون را رعایت ننمایند به حکم دادگاه صالح به ‌جزای نقدی از پنج هزار ریال تا یکصد هزار ریال بنابر تعداد سیلندر ، حجم موتور ، میزان آلودگی و دفعات تکرار جرم محکوم خواهند شد ضمنا از تردد وسایل نقلیه آلوده کننده مذکور تا رفع موجبات آلودگی جلوگیری به عمل خواهد آمد.

ماده 29 ـ صاحبان و مسئولین کارخانجات و کارگاه های آلوده کننده که برخلاف مواد 14 و 16 و 17 این قانون عمل نمایند برای بار اول به جزای نقدی از پانصد هزار ریال تا یک میلیون ریال و در صورت تکرار به حبس تعزیری از دو ماه تا شش ماه و جزای نقدی از هفتصد هزار ریال تا دو میلیون ‌ریال محکوم می‌شوند.

تبصره 1 ـ صاحبان و مسوولان این گونه کارخانجات و کارگاه های آلوده کننده علاوه بر محکومیت ‌مذکور مکلف به پرداخت ضرر و زیان وارده به محیط زیست و اشخاص حقیقی و حقوقی به حکم‌ دادگاه صالحه می‌باشند.

تبصره 2 ـ در مورد جرائم مقرر در این قانون علاوه بر اشخاص حقیقی و حقوقی سازمان حفاظت‌ محیط زیست بر حسب مورد شاکی یا مدعی خصوصی در زمینه خسارات وارده به محیط زیست ‌می‌باشد.

ماده 30 ـ کسانی که از انجام بازرسی مأموران سازمان حفاظت محیط زیست برای نمونه ‌برداری وتعیین میزان آلودگی ناشی از فعالیت کارخانجات و کارگاه ها ، منابع تجاری‌ ، بهداشتی و خدمات و اماکن عمومی ممانعت به عمل آورده و یا اسناد و مدارک و اطلاعات مورد نیاز سازمان را در اختیار ایشان نگذارند و یا اسناد و مدارک و اطلاعات خلاف واقع ارایه نمایند برحسب مورد و اهمیت ‌موضوع به جزای نقدی از پانصدهزار ریال تا پنج میلیون ریال و در صورت تکرار به حبس تعزیری از یک ماه تا سه ماه و جزای نقدی مذکور محکوم خواهند شد.

تبصره ـ در صورتی که مأموران سازمان حفاظت محیط زیست در جرایم موضوع این ماده‌ همکاری یا مشارکت داشته یا گزارش خلاف واقع ارایه نمایند علاوه بر محکومیت در هیات های ‌رسیدگی به تخلفات اداری به حداکثر مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهند شد.

ماده 31 ـ صاحبان و مسوولان منابع تجاری و اماکن عمومی که برخلاف ماده 24 این قانون ‌موجبات آلودگی هوا را فراهم نمایند پس از هر بار اخطار و پایان مهلت مقرر به جزای نقدی ازیکصد هزار ریال تا پانصد هزار ریال و در صورت تکرار از سیصدهزار ریال تا دو میلیون ریال جزای‌ نقدی محکوم خواهند شد.

ماده 32 ـ مسوولین آلودگی حاصل از منابع متفرقه و منابع خانگی و همچنین عاملین آلودگی ‌صوتی به جزای نقدی از سی هزار ریال تا سیصد هزار ریال و در صورت تکرار از یکصد هزار ریال تایک میلیون ریال محکوم خواهند شد.

 

  فصل ششم ـ مقررات مختلف

ماده 33 ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری سازمان حفاظت‌ محیط زیست‌ ، برنامه‌های مناسب جهت تنویر افکار عمومی‌ ، آموزش و قوانین و مقررات مسایل‌حفاظت محیط زیست را تنظیم و به مورد اجرا بگذارد.

ماده 34 ـ درآمدهای حاصل از اجرای این قانون پس از وصول بلافاصله به حساب خزانه واریزگردیده و معادل پنجاه درصد (50%) وجوه واریزی در هر سال و حداکثر تا سقف یک میلیارد ریال‌جهت اجرای این قانون به صورت ردیف جداگانه در لایحه بودجه هر سال منظور و در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست و معادل بیست درصد (20%) تا سقف چهارصد میلیون ریال دراختیار نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران قرار می‌گیرد.

ماده 35 ـ آیین ‌نامه‌ های اجرایی این قانون علاوه بر مواردی که در هر یک از مواد قانون نسبت به آن ‌تعیین تکلیف شده است حداکثر ظرف سه ماه پس از تصویب این قانون توسط سازمان حفاظت ‌محیط زیست و بر حسب مورد با مشارکت یا همکاری دستگاههای ذی ربط تهیه و به تصویب ‌هیات وزیران خواهد رسید.

ماده 36 ـ از تاریخ ابلاغ این قانون کلیه قوانین و مقررات مغایر با آن در زمینه جلوگیری از آلودگی ‌هوا لغو می‌گردد.