دستورالمل تاسیس بانکهای قرض الحسنه

دستورالعمل تاسیس و فعالیت بانکهای قرض الحسنه و نظارت بر آنها

٨۶ هیات وزیران) /١٢/ ٣٩٣٩٨ مورخ ٢۶ / (مصوبه ٢١١٨۵٣

ماده ١ در این دستورالعمل اصطلاحات و عبارات زیر در معانی مشروح مربوط به آار می روند:

دستورالعمل: دستورالعمل تاسیس، فعالیت و نظارت بانک های قرض الحسنه و نظارت بر آنها.

بانک مرآزی: بانک مرآزی جمهوری اسلامی ایران.

بانک: بانک های تخصصی قرض الحسنه.

مجوز تاسیس: موافقت آتبی بانک مرآزی با تاسیس بان کهای قرض الحسنه آه صرفا به منظور انجام امور

مقدماتی برای تکمیل سرمایه موسسان و تهیه مقدمات و پذیره نویسی سهام صادر می شود.

مجوز ثبت: موافقت آتبی بانک مرآزی با ثبت بانک های قرض الحسنه در اداره ثبت شرآت ها.

مجوز فعالیت: موافقت آتبی بانک مرآزی برای شروع فعالیت بان کهای قر ضالحسنه.

موسس یا موسسان: موسس یا موسسان بانک های قرض الحسنه.

ذی نفع واحد: منظور از ذی نفع واحد، اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند آه از نظر مالی و مدیریتی به نحوی با

هم در ارتباط می باشند، به طوری آه مشکلات مالی هریک م یتواند موجبات بروز مشکلات احتمالی در باز

پرداخت سایر اعضاء را فراهم آورد. موارد زیر از جمله مصادیقی است آه نشان دهنده وجود ارتباط بین دو یا چند

شخص حقیقی و حقوقی است و بانک مرآزی می تواند علاوه بر موارد زیر مصادیق دیگری را جهت شناسایی

ذی نفع واحد در نظر بگیرد:

الف  اشخاص حقیقی، همسر و افراد تحت تکفل آنها.

ب  شرآت هایی آه حداقل ده درصد ( ١٠ %) سهام یا سرمایه آنها متعلق به یک شخص حقیقی (شامل همسر و

افراد تحت تکفل وی) یا شخص حقوقی است.

ج  گروه شرآ تهایی آه بیش از ده درصد ( ١٠ %) به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در یکدیگر سهام دارند یا اآثر

اعضای هیات مدیره آنها مشترک می باشند.

ماده ٢ بانک با الهام از تعالیم عالیه اسلام جهت ارائه تسهیلات قرض الحسنه برای رفع نیازهای ضروری اشخاص

حقیقی و حقوقی آه به امور خیریه م یپردازند، تاسیس می گردد.

ماده ٣ عملیات بانک، هیچگاه نباید منجر به تامین منابع مالی برای سهامداران یا منحصر به اشخاص و گروه های

معین به صورت تبعیض آمیز باشد.

ماده ٤ تشکیل بانک صرفا به صورت شرآت سهامی عام با سهام با نام امکا نپذیر است.

ماده ٥  تاسیس بانک و اشتغال به عملیات مربوط، با رعایت قانون پولی و بانکی آشور، قانون عملیات بانکی بدون

ربا، بخشنامه های صادر شده از بانک مرآزی و رعایت مفاد این دستورالعمل مجاز است.

ماده ٦ اشخاص حقوقی متقاضی تاسیس آه تمایل به داشتن حداقل ده درصد( ١٠ %) سهام بانک قرض الحسنه را

دارند، مکلفند یک نسخه از اساسنامه و صورت های مالی حسابرسی شده خود در سه سال گذشته را به

انضمام اظهارنامه ای مشتمل بر اسامی اعضای هیات مدیره، سهامداران عمده و سایر اطلاعات ضروری به بانک

مرآزی ارائه نمایند.

ماده ٧ اشخاص حقوقی موضوع ماده ( ٤) قانون محاسبات عمومی آشور، نمی توانند در بانک های قر ضالحسنه

سهامدار باشند.

تبصره ١ بانک های دولتی می توانند صرفا یکبار از محل منابع خود مبادرت به مشارآت در سرمایه بانک قرض الحسنه

مهر ایران نمایند.

تبصره ٢ مشارآت یا افزایش سرمایه بانک های دولتی در سرمایه بانک های قر ضالحسنه منوط به مجوز هیات وزیران

می باشد.

٢

ماده ٨  مجموع سهام هریک از نهادهای عمومی غیردولتی، شرآت ها و موسساتی آه حداقل پنجاه درصد

٥٠ %) از سرمایه آنها متعلق به این نهادها می باشد یا تحت مدیریت آنها قرار دارند، نمی تواند حداآثر از ده درصد )

١٠ %) سرمایه مندرج در اساسنامه بانک تجاوز نماید. )

تبصره  مجموع سهام تمام ینهادهای عمومی غیردولتی، شرآ تها و موسسات موضوع این ماده، نمی تواند

حداآثر از بیست درصد ( ٢٠ %) سرمایه مندرج در اساسنامه بانک تجاوز نماید.

ماده ٩ انتقال بیش از ده درصد ( ١٠ %) سهام بانک یک باره یا به تدریج به هر شخص یا ذی نفع واحد، موآول به تایید

قبلی بانک مرآزی است.

ماده ١٠  متقاضیان تاسیس بانک باید از حُسن شهرت برخوردار بوده و فاقد سابقه محکومیت آیفری مؤثر باشند.

ماده ١١  حداقل سرمایه اولیه برای تاسیس بانک مبلغ پانصد میلیارد ( ٥٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠٠ ) ریال تعیین می شود آه

باید تماما تعهد شده و حداقل بیس تدرصد ( ٢٠ %) آن قبل از صدور مجوز تاسیس، نزد بانک مرآزی سپرده شود.

تبصره  حداقل سرمایه بانک می تواند به پیشنهاد بانک مرآزی و تصویب هیات وزیران افزایش یابد.

ماده ١٢  سرمایه بانک نباید از محل تسهیلات هیچ یک از بانک ها اعم از دولتی و غیردولتی و موسسات اعتباری و

سایر نهادهای پولی مشمول قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی تامین شده باشد.

ماده ١٣  اعضای اصلی و علی البدل هیات مدیره، مدیرعامل و قائم مقام مدیرعامل بانک، می بایست از شرایط زیر

برخوردار باشند:

الف  تابعیت ایران؛

ب  دارا بودن حداقل دانشنامه آارشناسی در رشت ههای مرتبط برای مدیرعامل و قائم مقام مدیرعامل؛

ج  دارا بودن حُسن شهرت و امانت داری؛

ماده ( ٣٥ ) قانون پولی و بانکی آشور و متعهد به نظام جمهوری « الف » د  عدم سوء پیشینه طبق مفاد بند

اسلامی ایران؛

ه  دارا بودن بیش از ( ٥) سال سابقه در امور بانکی یا بازار پول و سرمایه (برای مدیرعامل، قائم مقام مدیرعامل و

رییس هیات مدیره بانک)؛

تبصره ١ احراز شرایط فوق و صلاحیت تخصصی افراد موضوع این ماده منوط به تشخیص و تایید قبلی بانک مرآزی

است.

تبصره ٢ بانک مرآزی موظف است ظرف ( ١٥ ) روز نظر خود را در مورد هیات مدیره و مدیرعامل پیشنهادی اعلام

نماید. عدم اظهارنظر آتبی در موعد مزبور به منزله تایید صلاحیت اشخاص پیشنهادی بوده و مجمع

عمومی می تواند اقدامات بعدی را انجام دهد.

تبصره ٣ انتخاب مجدد افراد موضوع این ماده، موآول به تایید قبلی بانک مرآزی است.

تبصره ٤ در صورتی آه تجارب فعالیت و مدیریتی قائم مقام مدیرعامل به تشخیص بانک مرآزی به نحوی باشد آه

امکان اداره بانک را در شرایط خاصی فراهم نماید، ارائه دانشنامه آارشناسی وفق مفاد این ماده الزام آور نیست.

ماده ١٤  در صورت رد صلاحیت یا سلب شرایط از اشخاص مندرج در ماده ( ١٣ ) این دستورالعمل توسط بانک

مرآزی، بانک موظف است ظرف ( ٣٠ ) روز با رعایت ترتیبات ماده ( ١٣ )، نسبت به جایگزینی فرد دیگری اقدام نماید.

ماده ١٥  حسابرس قانونی و بازرس بانک باید از میان حسابرسان رسمی مورد تایید بانک مرآزی انتخاب شود.

ماده ( ٣٥ ) قانون پولی و بانکی آشور، هیچ یک از اعضای هیات مدیره، « ب» ماده ١٦  ضمن رعایت مفاد بند

مدیرعامل و قائم مقام مدیرعامل بانک نمی توانند در نهادهای مشمول قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی سمت

موظف دانسته باشند مگر با اجازه بانک مرآزی.

ماده ١٧  اشخاص ایرانی واجد شرایط می توانند تقاضای خود به همراه برنامه عملیات، پیش نویس اساسنامه،

نحوه تامین سرمایه شامل آورده نقدی و غیرنقدی و موسسان و سایر مدارک لازم را برای دریافت اجازه تشکیل

بانک قرض الحسنه به بانک مرآزی تسلیم نمایند. بانک مرآزی نسبت به قبول تقاضا و با درنظر گرفتن شرایط

متقاضیان درخصوص صدور مجوز، اتخاذ تصمیم خواهد نمود. بانک مرآزی پس از دریافت تمامی مدارک مورد نیاز، در

صورت تایید برنامه عملیاتی و پیش نویس اساسنامه و احراز صلاحیت متقاضیان نسبت به صدور مجوز تاسیس

اقدام می آند.

ماده ١٨  اعلامیه پذیره نویسی و شرایط آن باید به تایید قبلی بانک مرآزی برسد.

٣

ماده ١٩  پس از گذشتن مدتی آه برای پذیره نویسی تعیین شده است یا انقضای مدت پذیره نویسی آه با مجوز

بانک مرآزی تمدید شده باشد، موسسین مکلفند ظرف یک ماه، تعهدات پذیره نویسان را بررسی و تعداد سهام

هریک از سهامداران را تعیین و اعلام نموده و وجوه یاد شده را در بانک مرآزی تودیع و در صورتی آه بخشی از

سرمایه از طریق پذیره نویسی تامین نشده باشد، نسبت به پرداخت آن اقدام آنند.

ماده ٢٠  موسسین نسبت به آلیه اعمال و اقداماتی آه به منظور تاسیس و به ثبت رسانیدن بانک انجام

می دهند، مسوولیت تضامنی دارند. پس از ثبت شرآت و شروع به آار مدیرعامل و معرفی صاحبان امضای مجاز

این مسوولیت به اتمام می رسد و مسوولیت اداره بانک طبق قانون به مجمع عمومی و مدیران بانک واگذار می شود.

ماده ٢١  پس از تکمیل و تودیع آامل سرمایه و تایید مصوبات مجمع عمومی موسس در مورد اساسنامه، مدیران،

حسابرس و بازرس قانونی توسط بانک مرآزی و دریافت اعلامیه قبولی مدیران و حسابرس، مجوز ثبت بانک صادر

خواهد شد.

ماده ٢٢  صدور مجوز فعالیت و استفاده از سرمایه سپرده شده نزد بانک مرآزی، پس از تاسیس و ثبت بانک و

ارائه مدارک لازم و اعلام اسام یصاحبان امضای مجاز امکان پذیر است.

ماده ٢٣  مدت اعتبار مجوزهای صادر شده (مجوزهای تاسیس و ثبت) از طرف بانک مرآزی، حداآثر ( ٦) ماه پس از

ابلاغ است؛ مگرآنکه به دلایل خاص، مدت دیگری در مجوز قید شده باشد یا بانک مرآزی با تمدید آن موافقت آرده

باشد.

تبصره  مجوزهای صادره شده از طرف بانک مرآزی قابل انتقال به غیر نیست.

ماده ٢٤  بانک مرآزی در مواردی آه تشخیص دهد متقاضیان تاسیس بانک، ضوابط و مقررات را رعایت نکرده و

تعهدات خود را انجام نداده اند یا قادر به انجام تعهدات خود یا تاسیس را هاندازی بانک نیستند یا اطلاعات آذب و

نادرست ارائه نموده اند، می تواند مجوزهای صادر شده را در هر مرحله قبل از شروف فعالیت مجاز، متوقف یا لغو

نماید.

ماده ٢٥  بانک صرفا در قالب عقد قرض الحسنه (پس انداز و جاری) به انجام عملیات به شرح زیر مبادرت م ینماید:

الف  افتتاح حساب قرض الحسنه ویژه طبق شرایط و ضوابط حساب قرض الحسنه ویژه مصوب هفتصدو نهمین

١٣٦٩ شورای پول و اعتبار. /٦/ جلسه مورخ ٣

ب  افتتاح حساب قرض الحسنه سکه طلا: در این حساب تسهیلات و بازپرداخت آن به صورت سکه طلا خواهد بود

و تودیع سپرده قانونی نزد بانک مرآزی درخصوص این سپرده ها الزام ینیست.

ج  افتتاح حساب قرض الحسنه ارزی (با مجوز بانک مرآزی): ارائه تسهیلات قرض الحسنه ارزی و بازپرداخت آن

صرفا به صورت ارزی امکان پذیر است.

تبصره  افتتاح هر نوع حساب سپرده دیگر توسط بانک ممنوع است.

ماده ٢٦  به سپرده های بانک هیچ گونه سودی تعلق نمی گیرد.

ماده ٢٧  بانک صرفا در قالب عقد قرض الحسنه به انجام عملیات بانکی مبادرت می نماید و منابع بانک تنها به

اعطای وام قرض الحسنه تخصیص داده م یشود. این تسهیلات برای رفع نیازهای ضروری مانند ایجاد اشتغال،

هزینه های ازدواج، تهیه جهیزیه، درمان بیماری، تعمیرات مسکن، آمک هزینه تحصیلی و آمک برای ایجاد مسکن

در روستاها اعطا خواهد شد.

تبصره  بانک می تواند پس از آسر سپرده قانونی حداآثر معادل پنج درصد ( ٥%) از سپرده های پس انداز و

بیست درصد ( ٢٠ %) از سپرده های قرض الحسنه جاری را به منظور سپرده احتیاطی نزد خود نگهداری نموده و

مابقی را به تسهیلات قرض الحسنه اختصاص دهد.

ماده ٢٨  سپرده قانونی بانک های قرض الحسنه ده درصد( ١٠ %) تعیین می شود و در هر زمان با پیشنهاد بانک

مرآزی جمهوری اسلامی ایران و تصویب مرجع مربوط تغییر و اصلاح نرخ سپرده قانونی امکان پذیر خواهد بود.

ماده ٢٩  بانک می تواند سرمایه ثبتی خود را به صورت نقد، شعب، دفاتر و تجهیزات، اوراق مشارآت دولتی و سایر

اوراق دولتی با مجوز بانک مرآزی، نگهداری نماید. سرمایه گذاری به غیر از اشکال یاد شده مانند خرید سهام

شرآت، تاسیس شرآت، خرید اموال غیرمنقول به قصد تجارت و غیره به هر میزان و به هر مبلغ ممنوع است.

تبصره ١ خرید اموال غیرمنقول حداآثر تا سی درصد( ٣٠ %) سرمایه بانک مجاز است.

تبصره ٢ بانک می تواند از محل سرمایه خود آه به صورت نقد نگهداری م یشود، اقدام به اعطای تسهیلات

٤

قرض الحسنه نماید.

ماده ٣٠  بانک می تواند آلیه خدمات بانکی را آه در نتیجه آن هیچ گونه تعهدی برای استفاده از منابع بانک ایجاد

ننماید از جمله صدور انواع حواله، صدور آارت قرض الحسنه، ارائه خدمات حساب جاری و غیره را در قبال دریافت

آارمزد انجام دهد. نرخ این آارمزدها، مشابه نرخ آارمزد تعیین شده برای سایر بانک ها خواهدبود.

ماده ٣١  حداآثر نرخ آارمزد وامهای اعطا شده از سوی بانک چهاردرصد ( ٤%) خواهدبود.

ماده ٣٢  منافع حاصل از عملیات بانک (سود حاصل از سرمایه، آارمزد) در پایان هرسال می تواند بین سهامداران

اندوخته » نگهداری شود، هر زمان آه مبلغ موجود در حساب « اندوخته سود » تقسیم یا در حسابی تحت عنوان

به یک سوم سرمایه پرداخت شده بالغ گردید، مبلغ مازاد پس از طی مراحل قانونی به حساب سرمایه « سود

پرداخت شده اضافه می گردد.

ماده ٣٣  اعطای وام به اعضای هیات مدیره، مدیرعامل، قائم مقام مدیرعامل و معاونین آنان، بازرسان و اقربای درجه

اول از طبقه اول قرابت با آنها و همسر آنها و نیز سهامدارانی آه مالک بیش از یک درصد ( ١%) سهام بانک

می باشند، ممنوع است.

تبصره  میزان پرداخت وام به آارآنان و مدیران براساس ضوابط ابلاغی از سوی بانک مرآزی خواهدبود.

ماده ٣٤  ارائه هرگونه برنامه زمان بندی برای اعطای وام در قبال گذاردن سپرده برای مدتی معین در چارچوب

جداولی براساس نوبت و مبلغ و موارد مشابه توسط بانک ممنوع است.

ماده ٣٥  حداآثر مبلغ وام قابل پرداخت به هر شخص نباید از رقم یکصد میلیون ( ١٠٠٠٠٠٠٠٠ ) ریال و حداآثر مدت

٥) سال تجاوز نماید. )

تبصره ١ بانک مرآزی می تواند با توجه به نرخ تورم در مبلغ موضوع این ماده تجدیدنظر نماید.

تبصره ٢ تسهیلات پرداخت شده از محل وجوه اداره شده از محدودیت های این ماده مستثنی می باشد.

ماده ٣٦  بانک مکلف است تمام مقررات و دستورالعمل های مصوب مراجع قانونی ذی ربط و بخشنام ههای بانک

مرآزی را رعایت نماید.

ماده ٣٧  بانک موظف است تمامی عملیات خود را براساس استانداردهای حسابداری مصوب سازمان حسابرسی و

ضوابط مورد تایید بانک مرآزی ثبت نماید.

ماده ٣٨  بانک موظف است حسب درخواست بانک مرآزی آلیه اطلاعات موردنیاز و نیز صورت های مالی خود را

همراه با یادداشت های منضم، به بانک مرآزی ارائه دهد.

ماده ٣٩  بانک مرآزی در هر زمان آه تشخیص دهد می تواند بازرسان خود را جهت رسیدگی به حسا ب های بانک،

اعزام نماید. مسوولان بانک ملزم هستند تمام یاسناد، مدارک و دفاتر خود را جهت این گونه رسیدگی ها ارائه

نمایند و امکان رسیدگی های لازم را برای بازرسان بانک مرآزی فراهم سازند.

ماده ٤٠  بانک در مواردی آه در این دستورالعمل ذآر نشده است تابع قوانین و مقررات جاری از جمله قانون پولی و

بانکی آشور، قانون عملیات بانکی بدون ربا، قانون تجارت، مصوبات هیات وزیران، بخشنام هها، دستورالعم لها و

مقرارت بانک مرآزی و سایر قوانین موضوعه در آینده می باشد.

ماده ٤١  وثایق و تضمین های لازمی آه از مشتری در ازای اعطای تسهیلات اخذ می شود، در اختیار مدیریت بانک

است آه متناسب با میزان وام و نوع نیاز و اعتبار متقاضی یا اعتبار ضامنین وی و در حدی آه اطمینان آافی برای

مدیریت بانک فراهم نماید با مشتری توافق می شود.

ماده ٤٢  هیات مدیره و حسابرس قانونی بانک، علاوه بر ارسال یک نسخه از گزارش های مالی سالانه و

یادداشت های منضم به آن موظفند نسبت به ارسال اطلاعات و استعلام های موردی بانک مرآزی اقدام نمایند