بدل حیلوله
- پنجشنبه, ۱۸ خرداد ۱۳۹۶، ۰۱:۴۴ ق.ظ
- ۰ نظر
🎓📝 بدل حیلوله
تعریف بدل حیلوله
اصطلاح فقهی حقوقی به معنای آنچه ضامن در صورت عدم امکان بازگرداندن مال به مالک می پردازد. این پرداخت به منظور جبران قطع سلطه و استیلای مالک بر همه تصرفات مالکانه نسبت به آن مال صورت می گیرد. واژة بدل دلالت بر جایگزینی مثل یا قیمت به جای اصل مال دارد و واژة «حیلوله » به معنای حایل شدن میان دو چیز سبب پرداخت این بدل را که فاصله افتادن بین مالک و دارایی اوست توضیح می دهد.
بدل حیلوله در جایی مطرح است که تسلیم مال با فرض وجود آن به عللی ناممکن باشد مثل آنکه مرکبی را به سرقت ببرند و مرکب بگریزد یا کسی مرکبی را غصب کند و مرکب به سرقت برود یا غاصبی مال غصب شده را در ساخت یک بنا یا یک دستگاه به کار برده باشد به طوری که لازمة بازگرداندن آن مال به صاحبش ویران کردن بنا یا از هم گسستن دستگاه و چه بسا تحمل زیان بسیار و احیانا وقوع خطر جانی باشد (طوسی 1388 ج 3 ص 95 ابن زهره ص 538 ابن ادریس ج 2 ص 486 محقق حلی ج 3 ص 241 نووی همانجا ابن قدامه ج 5 ص 42
شرایط بدل حیلوله
1-در موردی که شخصی مالِ دیگری را غصب نموده و آن را تلف نکرده است اما بازگرداندن آن امکان ندارد. در این صورت شخص تلف کننده باید مالی مشابه مال تلف شده به مالک بدهد. 2- هرگاه یک نفر مال شخص دیگری را تلف نماید موظف است بدل آن مال را بدهد مانند موردی که رهن دهنده یا شخصِ ثالثی مال مورد رهن را تلف می‌نماید که مطابق ماده‌ی 791 قانون مدنی تلف کننده باید بدل آن مال که مثل یا قیمت آن مال است را بدهد.
نتیجه
از آن‌جا که بدل حیلوله همان مثل یا قیمت مال است درخصوص چگونگی پرداخت مثل یا قیمت مال به عنوان بدل حیلوله باید گفت در صورتی که مال تلف شده مثلی باشد باید مثل همان مال به مالک داده شود.هم‌چنین اگر مال قیمی بود باید قیمت آن مال در زمان پرداخت به مالک داده شود. چنان‌چه در زمان پرداخت، قیمت مال از زمان غصب یا تلف کمتر شده باشد این کاهش قیمت نیز بر مبنای قواعد تسبیب قابل مطالبه است البته این در صورتی است که بتوان شخصی را که نمی‌تواند مال را مسترد نماید، مسبب این کاهش قیمت دانست
(مدنی فقه) هرگاه غاصب (و نیزهرمتصرف عدوانی) بجهتی ازجهات نتواند عین مغصوب را که وجود دارد بمالک آن رد کند باید بدل آنرا بدهد (ماده 311 ق- م) این بدل را اصطلاحا بدل حیلوله گویند. حیلولهدر لغت بمعنی حائل شدن است وغاصب در فرض بحث بین مالک ومال او حائل شده است یا حادثه ای بین مالک و مال او بعد ازغصب حائل شده است که مانع رد عین مال به مالک است
