ضمان قهری و قوانین مربوط به غصب واتلاف وتسبیب

دوم - درضمان قهری ماده 307 - امورذیل موجب ضمان قهری است : 1) غصب وآنچه که درحکم

غصب است . 2) اتلاف . 3) تسبیب . 4) استیفاء مبحث اول درغصب ماده 308 - غصب

استیلابرحق غیراست به نحوعدوان اثبات یدبرمال غیر بدون مجوزهم درحکم غصب است .09127045177

ماده 309 - هرگاه شخصی مالک راازتصرف درمال خودمانع شودبدون آنکه خوداوتسلط برآن

مال پیداکندغاصب محسوب نمی شودلیکن درصورت اتلاف یا تسبیب ضامن خواهدبود. ماده 310

- اگرکسی که مالی به عاریه یابه ودیعه وامثال آنهادردست او است منکرگرددازتاریخ

انکاردرحکم غاصب است . ماده 311 - غاصب بایدمال مغصوب راعینابه صاحب آن

ردنمایدواگرعین تلف شده باشدبایدمثل یاقیمت آن رابدهدواگربعلت دیگری ردعین ممکن

نباشدبایدبدل آن رابدهد. ماده 312 - هرگاه مال مغصوب بوده ومثل آن پیدانشودغاصب

بایدقیمت حین الاداء را بدهدواگرمثل موجودبوده وازمالیت افتاده باشدبایدآخرین قیمت

آن رابدهد. ماده 313 - هرگاه کسی درزمین خودبامصالح متعلقه به دیگری بنائی سازد

یادرخت غیررابدون اذن مالک درآن زمین غرس کندصاحب مصالح یادرخت می تواندقلع یانزع

آن رابخواهدمگراینکه به اخذقیمت تراضی نمایند. ماده 314 - اگر در نتیجه عمل غاصب

قیمت مال مغصوب زیاد شود غاصب حق مطالبه قیمت زیادی را نخواهد داشت مگراینکه آن

زیادتی عین باشدکه در این صورت عین زاید متعلق بخود غاصب است . ماده 315 - غاصب

مسئول هرنقص وعیبی است که درزمان تصرف اوبه مال مغصوب واردشده باشدهرچندبه فعل

اونباشد. ماده 316 - اگرکسی مال مغصوب راازغاصب غصب کندآن شخص نیزمثل غاصب سابق

ضامن است اگرچه به غاصبیت غاصب اولی جاهل باشد. ماده 317 - مالک می تواندعین

ودرصورت تلف شدن عین مثل یاقیمت تمام یاقسمتی ازمال مغصوب راازغاصب اولی یاازهریک

ازغاصبین بعدی که بخواهد مطالبه کند. ماده 318 - هرگاه مالک رجوع کندبه غاصبی که

مال مغصوب دریداوتلف شده است آن شخص حق رجوع به غاصب دیگرنداردولی اگربه غاصب

دیگری به غیرآن کسی که مال دریداوتلف شده است رجوع نمایدمشارالیه نیزمی تواندبه

کسی که مال دریداوتلف شده است رجوع کندویابه یکی ازلاحقین خودرجوع کندتامنتهی

شودبه کسی که مال دریداوتلف شده است وبطورکلی ضمان برعهده کسی مستقراست که مال

مغصوب درنزداوتلف شده است . ماده 319 - اگرمالک تمام یاقسمتی ازمال مغصوب راازیکی

ازغاصبین بگیردحق رجوع بقدرماخوذبه غاصبین دیگرندارد. ماده 320 - نسبت به منافع

مال مغصوب هریک ازغاصبین به اندازه منافع زمان تصرف خودومابعدخودضامن است اگرچه

استیفاءمنفعت نکرده باشد لیکن غاصبی که ازعهده منافع زمان تصرف غاصبین لاحق

خودبرآمده است می تواند بهریک نسبت به زمان تصرف اورجوع کند. ماده 321 - هرگاه

مالک ذمه یکی ازغاصبین رانسبت به مثل یاقیمت مال مغصوب ابراءکندحق رجوع به غاصبین

دیگرنخواهدداشت .ولی اگرحق خودرابه یکی ازآنان به نحوی ازانحاءانتقال دهدآن کس

قائم مقام مالک می شودودارای همان حقی خواهدبودکه مالک دارابوده است ماده 332 -

ابراءذمه یکی ازغاصبین نسبت به منافع زمان تصرف اوموجب ابراءذمه دیگران ازحصه

آنهانخواهدبودلیکن اگریکی ازغاصبین رانسبت به منافع عین ابراءکندحق رجوع به لاحقین

نخواهدداشت . ماده 323 - اگرکسی ملک مغصوب راازغاصب بخردآن کس نیزضامن است و مالک

می تواندبرطبق مقررات موادفوق بهریک ازبایع ومشتری رجوع کرده عین ودرصورت تلف شدن

آن مثل یاقیمت مال وهمچنین منافع آن رادرهرحال مطالبه نماید. ماده 324 - درصورتی

که مشتری عالم به غصب باشدحکم رجوع هریک ازبایع ومشتری به یکدیگردرآنچه که مالک

ازآنهاگرفته است حکم غاصب ازغصب بوده تابع مقررات فوق خواهدبود. ماده 325 -

اگرمشتری جاهل به غصب بوده ومالک به اورجوع نموده باشداو نیزمی تواندنسبت به ثمن

وخسارات به بایع رجوع کنداگرچه مبیع نزدخود مشتری تلف شده باشدواگرمالک نسبت به

مثل یاقیمت رجوع به بایع کندبایع حق رجوع به مشتری رانخواهدداشت . ماده 326 -

اگرعوضی که مشتری عالم برغصب درصورت تلف مبیع به مالک داده است زیادبرمقدارثمن

باشدبه مقدارزیاده نمی تواندرجوع به بایع کند ولی نسبت به مقدارثمن حق رجوع دارد.

ماده 327 - اگرترتیب ایادی برمال مغصوب به معامله دیگری غیرازبیع باشداحکام راجعه

به بیع مال غصب که فوقاذکرشده مجری خواهدبود. مبحث دوم - دراتلاف ماده 328 - هرکس

مال غیرراتلف کندضامن آن است وبایدمثل ویاقیمت آن رابدهداعم ازاینکه ازروی عمدتلف

کرده باشدیابدون عمدواعم ازاینکه عین باشدیامنفعت واگرآن راناقص یامعیوب کندضامن

نقص قیمت آن مال است . ماده 329 - اگرکسی خانه یابنای کسی راخراب کندبایدآن رابه

مثل صورت اول بنانمایدواگرممکن نباشدبایدازعهده قیمت برآید. ماده 330 - اگرکسی

حیوان متعلق به غیررابدون اذن صاحب آن بکشدباید تفاوت قیمت زنده وکشته آن

رابدهدولیکن اگربرای دفاع ازنفس بکشدیا ناقص کندضامن نیست . مبحث سوم - درتسبیب

ماده 331 - هرکس سبب تلف مالی بشودبایدمثل یاقیمت آن رابدهدواگر سبب نقص یاعیب آن

شده باشدبایدازعهده نقص وقیمت آن برآید. ماده 332 - هرگاه یک نفرسبب تلف شدن مالی

راایجادکندودیگری مباشر تلف شدن آن مال بشودمباشرمسئول است نه مسبب مگراینکه سبب

اقوی باشدبه نحوی که عرفااتلاف مستندبه اوباشد. ماده 333 - صاحب دیواریاعمارت

یاکارخانه مسئول خساراتی است که ازخراب شدن آن واردمی شودمشروط براینکه خرابی

درنتیجه عیبی حاصل گردد که مالک مطلع برآن بوده ویاازعدم مواظبت اوتولیدشده است .

ماده 334 - مالک یامتصرف حیوان مسئول خساراتی نیست که ازناحیه آن حیوان واردمی

شودمگراینکه درحفظ حیوان تقصیرکرده باشدلیکن درهرحال اگر حیوان بواسطه عمل کسی

منشاءضررگرددفاعل آن عمل مسئول خسارات وارده خواهد بود. ماده 335 - درصورت تصادم

بین دوکشتی یادوقطارراه آهن یادواتومبیل وامثال آنهامسئولیت متوجه طرفی خواهدبودکه

تصادم درنتیجه عمدیامسامحه اوحاصل شده باشدواگرطرفین تقصیریامسامحه کرده

باشندهردومسئول خواهند بود. مبحث چهارم - دراستیفاء ماده 336 - هرگاه برحسب

امردیگری اقدام بعملی نمایدکه عرفابرای آن عمل اجرتی بوده ویاآن شخص عادتامهیای آن

عمل باشدعامل مستحق اجرت خود خواهدبودمگراینکه معلوم شودکه قصرتبرع داشته است .